Ko je prvi u svijetu okitio jelku?

Katolički vjernici obilježili su 24. decembra Badnje veče, dan uoči Božića, kada se slavi rođenje Isusa Hrista. Pravoslavni vjernici će taj veliki hrišćanski praznik obilježiti 6, odnosno 7. januara, a uz mnoge tradicije i običaje koji se poštuju tokom praznika, posebnu radost celoj porodici donosi kićenje jelke. Ali pored jelke, veliku ulogu za Božić ima i badnjak.

Badnjak je i naziv za drvo koje se pali na ognjištu dan uoči Božića. Na Badnjak ili Badnje veče se kiti jelka i tradicionalno se posti.

Samo ime Badnjak dolazi od glagola “bdjeti” jer se taj dan iščekivalo Isusovo rođenje. Tradicija kićenja jelke vjerovatno ima porijeklo u evropskim predhrišćanskim kulturama i tokom godina to je postao uobičajen prizor zimi. Božićno drvce je jedno od najpoznatijih i najpopularnijih tradicija koje se vežu uz Božić.

Interesantna istorija

U sjevernoj Evropi običaj ukrašavanja drvca potiče iz paganskih vremena, kada su stabla bila smatrana simbolima koji predstavljaju plodnost bogova prirode. Taj običaj je bio povezan sa zimskim solsticijem, oko 21. decembra, kada su smatrali da se ponovno rađa bog sunca.

Iz perioda kada se hrišćanstvo još borilo za dominaciju, kao glavne religije u Evropi, potiče i priča o Svetom Bonifaciju, poznatom i kao Bonifacije misionar, apostol Nijemaca.

On je živio u 7. vijeku na prostoru Njemačke. Da bi se obračunao sa paganskim vjerovanjima, Sveti Bonifacije je riješio da posiječe hrast, sveto drvo Tora, vrhovnog germanskog božanstva, odnosno slovenskog i srpskog Peruna.

Iz korena posječenog drveta, nikla je čudom mlada jela i Sv. Bonifacije je objavio da će jelka biti simbol hrišćanske vjere.

Ko je prvi okitio jelku?

Postoje dvije verzije koje se bore za primat ko je i gdje prvi put unio drvo u kuću i okitio ga za praznik posvećen Hristu. Prema prvoj, to je bio Martin Luter.

On je izašao da prošeta po šumi, jedne predivne, vedre zimske noći. Grane četinara su bile prekrivene snegom, piše u njemačkoj priči, svjetlucale su obasjane mjesečinom stvarajući prelijepi prizor. Luter je odmah odlučio da isiječe drvo, odnese ga kući, ukrasi svijećama i da na taj način pokuša da u svoj dom prenese ljepotu, koju je doživio.

Po drugoj priči, tradicija kićenja četinara je nastala zahvaljujući trgovačkim esnafima iz Letonije, Litvanije i Estonije. Tu su se naselili potomci tevtonskih vitezova i u svojim gradskim kućama su kitili božićna drvca.

Poslije izvesnog vremena , iznosili bi ih na gradski trg, da bi ih vidjele i njihove porodice. Dolazilo je do spontanih okupljanja, mladi su pjevali i veseli se oko ukrašenog drveća. Posljednjeg dana svečanosti, bila su spaljena.

Ova tradicija se od 15 .i 16. vijeka proširila gotovo po cijeloj Evropi.

Albert, njemački princ, oženjen čuvenom engleskom kraljicom Viktorijom, okitio je prvu jelku u Engleskoj sredinom 19. vijeka. O tome su pisale novine, ljudima se to dopalo i tako je relativno kasno, u odnosu na centralnu Evropu, krenula tradicija kićenja jelki za Božić i u Velikoj Britaniji.

Naravno, masovno se ovaj običaj proširio tek u USA i poprimio oblik velikog biznisa.

Prve jelke su, po priči, prodate oko 1850. u Njujorku i tradicija se gotovo stihijski proširila ne samo Amerikom, nego i svijetom.