"Mašine za pranje" novca radile punom parom

U legalne novčane tokove u BiH 2022. godine ubačeno je 35,19 miliona maraka nelegalno stečenog novca, navedeno je u izvještaju o radu Agencije za istrage i zaštitu BiH (SIPA) za prošlu godinu.

Pričinjena materijalna šteta od prijavljenih krivičnih djela pranja novca iznosi 14,004 miliona maraka, a stečena imovinska korist nešto više, tačnije 14,341 milion KM.

Prema ranijim podacima SIPA, u legalne novčane tokove je u 2021. godini ubačeno 10,9 miliona maraka, a 2020. i 2019. godine 12,9 miliona, odnosno 12,1 milion maraka. Ti podaci pokazuju da je lani otkriveno najviše opranog novca u legalnim novčanim tokovima u posljednje četiri godine, odnosno i do tri puta više nego 2021. godine.

U okviru SIPA postoji Finansijsko-obavještajno odjeljenje (FOO) sa fokusom na prijave koje bacaju sumnju na pranje novca i finansiranje terorističkih aktivnosti. Prvi Zakon o sprečavanju pranja novca u BiH stupio je na snagu krajem decembra 2004. godine, a FOO je u junu iduće godine primljen u Egmont grupu, u kojoj je 165 takvih jedinica koje pružaju platformu za bezbjednu razmjenu podataka za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma.

U izvještaju o radu SIPA za 2021. godinu navedeno je da su podnijeli 15 izvještaja nadležnim tužilaštvima kojima je prijavljeno 145 fizičkih i osam pravnih lica te tri dopune izvještaja kojima je obuhvaćeno šest fizičkih i četiri pravna lica zbog postojanja osnova sumnje da je počinjeno krivično djelo organizovani kriminal u vezi sa krivičnim djelima finansijskog kriminala i korupcije, neovlašćenog prometa opojnih droga i pranja novca.

"Imovinska korist na osnovu podnesenih izvještaja iz oblasti finansijskog kriminala iznosi 28.730 KM i 10.000 evra, dok je materijalna šteta procijenjena na 1,26 miliona maraka", navedeno je u izvještaju.

U sklopu istraga krivičnih djela iz svoje nadležnosti SIPA je lani vodila šest finansijskih istraga.

"Prepoznali smo važnost vođenja ove vrste istraga radi utvrđivanja nezakonito stečene imovine vršenjem krivičnog djela i stvaranja pretpostavki za njeno oduzimanje u sudskom procesu. Ovoj vrsti istraga posvećena je posebna pažnja te, iako nije formirana posebna unutrašnja organizaciona jedinica koja bi se bavila ovim istragama, izvršena je preraspodjela postojećeg kadra", navedeno je u izvještaju Agencije.

Ekonomski stručnjaci smatraju da bi nadležne institucije u BiH trebalo da se zapitaju zašto iz godine u godinu BiH ima sve veće količine nelegalno stečenog novca, koji je ubačen u njen finansijski sistem.

"Niko ne posmatra i ne istražuje zašto se pojedine pojave dešavaju u društvu i u toliko velikom obimu. Da se to radi, došli bi i do informacija da pojedinci ubacuju u legalne tokove velike količine nelegalno stečenog novca zbog rasta troškova prema državi, koja ima ogromne namete prema privredi", pojašnjavaju ekonomisti.