Stručnjaci upozoravaju: Izrael želi uništiti intelektualno vodstvo Gaze

Od 7. Oktobra su u izraelskim napadima uništeni skoro svi univerziteti u Gazi, a prema podacima iz raznih izvora je ubijeno više od 90 univerzitetskih profesora. Međunarodne organizacije i stručnjaci smatraju da se radi o ciljanim napadima na “intelektualno vodstvo” enklave, te da je u toku “educid”.

Britansko društvo za bliskoistočne studije (BRISMES) je krajem januara uputilo otvoreno pismo britanskoj vladi tražeći da se izvrši pritisak na Izrael kako bi se zaustavilo “sistematsko uništavanje obrazovanja sistema” u Pojasu Gaze.

“U svjetlu privremenih mjera koje je izdao Međunarodni sud pravde, BRISMES smatra sistematično uništavanje škola i univerzitetskih zgrada, uključujući laboratorije, biblioteke i učionice, te ubijanje studenata i osoblja, dijelom genocidne strategije usmjerene na potpuno ili djelimično uništavanje palestinskog obrazovnog sistema unutar pojasa Gaze”, navodi se u apelu britanskoj vladi.

Kako su naveli, obrazovni sistem u Gazi podrazumijeva više od 625.000 učenika i oko 22.500 nastavnika i profesora, koji su svi pogođeni ratom.

Prema dokumentaciji palestinskog ministarstva obrazovanja i Euro-mediteranskog monitora za ljudska prava, od početka rata ubijeno je 4.327 učenika, a povrijeđeno 7.819 učenika, a poginuo je 231 nastavnik i školski administrator, dok je njih 756 povrijeđeno. Euro-Med podacima su u izraelskim napadima ubijena 94 univerzitetska profesora.

“Broj ubijenih studenata i obrazovnog osoblja u tako kratkom periodu je bez presedana u istoriji regiona”, naveo je BRISMES.

Grupe za ljudska prava osudile su izraelsko gađanje akademske zajednice i infrastrukture u Gazi kao namjerno i jednako ratnom zločinu.

Prema Euro-Med Monitoru, “izraelska vojska gađala je akademske, naučne i intelektualne ličnosti u pojasu u namjernim i specifičnim zračnim napadima na njihove domove bez prethodne najave”, te prvi podaci ukazuju da “ne postoji opravdanje ili jasan razlog za napade na te ljude”.

Ističe se da su akademici koji su napadnuti “studirali i predavali u različitim akademskim disciplinama, a mnoge od njihovih ideja poslužile su kao kamen temeljac akademskog istraživanja na univerzitetima u Pojasu Gaze”. Dodaje se da je s obzirom na sistematsko i široko rasprostranjeno uništavanje kulturnih objekata, uključujući institucije od velikog historijskog značaja, “vrlo vjerovatno da Izrael namjerno cilja svaki aspekt života u Gazi”.

“Educid”

Euro-Med Monitor navodi da je Izrael sistematski uništavao svaki univerzitet u Pojasu Gaze u fazama.

“Prva faza uključivala je bombardovanje Islamskog i Al-Azhar univerziteta. Ostali univerziteti su pretrpjeli slične napade; neke, poput Univerziteta Al-Israa u južnoj Gazi, potpuno su uništeni nakon što su prvobitno korišteni kao vojne kasarne”, navodi se.

Izraelski mediji objavili su 17. januara video snimak uništenja univerziteta Al-Israa, 70 dana nakon što je izraelska vojska transformisala školu u kasarnu, a kasnije i u privremeni pritvor:

Wesam Amer, dekan Fakulteta za komunikacije i jezike na Univerzitetu u Gazi, evakuisan je iz pojasa u novembru.

On je za Middle East Eye (MEE) izjavio da pokušava da ostane u kontaktu sa svojim kolegama koji su ostali u Gazi, ali da je to teško jer često nestaje struje.

“Mnoge moje kolege su još uvijek tamo… ili su raseljene u Rafah na jugu. Neki su radije ostali u ruševinama svojih domova”, rekao je Amer, Fulbright stipendist i gostujući istraživač na Harvardu, za MEE.

Islamski univerzitet i Univerzitetski koledž primijenjenih nauka bombardovani su 11. i 19. oktobra, a Univerzitet Al Azhar, drugi po veličini univerzitet u Gazi, gađan je 4. novembra, nakon čega je uslijedilo potpuno uništenje univerziteta Al Quds 15. novembra.

“Izrael želi stvoriti okruženje… koje će prisiliti akademike, intelektualce i studente da pobjegnu iz Gaze“, rekao je Amer.

Potpredsjednik BRISMES-a i profesor međunarodnog prava i ljudskih prava na Univerzitetu Queen Mary, Neve Gordon, opisao je uništavanje obrazovnog sistema u Gazi kao “educid“.

“Dugoročni efekti na produktivnost društva, na njegovu kulturu, na svaki njegov aspekt su razorni,” rekao je on za MEE.

Nijedan učenik u Gazi ne ide u školu od novembra

Nisu samo visoke obrazovne institucije na meti napada. Kako navodi Al Jazeera, bombardovane su i uništene stotine škola, uključujući one koje vode UN u opkoljenoj palestinskoj enklavi. Ogroman broj učenika i nastavnika je ubijen, što je opustošilo obrazovnu infrastrukturu i izazvalo mentalne traume za hiljade drugih učenika.

Više od 40 posto škola u Gazi, konkretno njih 288, vodi Agencija UN-a za pomoć i rad (UNRWA), dok su ostale ili privatne škole ili njima direktno upravlja Palestinska uprava (PA). Sve su trenutno zatvorene jer je više od 85 posto od 2,3 miliona stanovnika Gaze raseljeno zbog nastavka izraelske kopnene i zračne ofanzive u kojoj je do sada ubijeno više od 27.000 ljudi.

Prema podacima UNRWA-e iz 2018. godine, u Gazi je bilo 737 škola. Najmanje 9.367 nastavnika radi u 288 škola koje vodi ova agencija.

Nijedan učenik u Gazi nije mogao pohađati školu od 6. novembra 2023. godine, kada je Ministarstvo obrazovanja obustavilo školsku godinu 2023-2024 zbog rata koji je doveo do neselektivnog gađanja stambenih područja, uključujući kancelarije i škole. OCHA je 27. oktobra 2023. izvijestila da u Gazi ima više od 625.000 učenika i više od 22.500 nastavnika.

Otprilike 280 državnih škola i 65 škola koje vodi UNRWA uništeno je ili oštećeno, prema palestinskom ministarstvu obrazovanja. Devedeset posto škola Palestinske uprave bilo je izloženo direktnoj ili indirektnoj šteti.

“Napadi na civilnu infrastrukturu, uključujući škole i bolnice u kojima djeca traže utočište, su nesavjesni. Ovaj rat uništava čovječanstvo i izmiče kontroli”, izjavio je još u oktobru direktor organizacije Save the Children za Palestinu, Jason Lee.

Najmanje 133 škole koriste se kao sklonište za interno raseljene Palestince u Pojasu Gaze. Ove škole pružaju sklonište za daleko više ljudi nego što je njihov kapacitet.

Obrazovanje kao “mehanizam preživljavanja” pod okupacijom

Samia al-Botmeh, docent ekonomije na Univerzitetu Birzeit, govorila je o ovoj temi za MEE, te postavila pitanje: “Kada ubijete intelektualce jednog društva, ko će pripovijedati… sjećanje na tu zajednicu?”

Al Jazeera je nedavno prenijela podatke Palestinskog centralnog biroa za statistiku iz 2018. godine, po kojima Palestinci imaju jednu od najviših stopa pismenosti u svijetu. Navodi se da palestinski diplomci postižu velike rezultate u oblastima kao što su matematika, inženjering i biznis.

“Namjera je učiniti život u Gazi nemogućim. Obrazovanje je sastavni dio toga“, rekla je al-Botmeh MEE.

Ona je također istakla da izraelsko gađanje palestinskih akademskih institucija nije nova pojava.

“To je uvijek bila strategija Izraela. Za Palestince, [obrazovanje] je mehanizam preživljavanja. Kolonizaciju preživljavamo tako što postajemo sve obrazovaniji”, rekla je ona.

Kako navodi MEE, sedamnaestogodišnja opsada Gaze uticala je na univerzitete kroz ograničenja kretanja unutar pojasa i izlaska iz njega. Studenti iz Gaze teško putuju u inostranstvo zbog svog obrazovanja, dok međunarodni naučnici ne mogu posjećivati univerzitete u pojasu.

“Nastava se odnosi na širenje vaših horizonata, radi se o interakciji. Radi se o zajedničkom radu i naravno, Izrael pokušava sve to ograničiti”, rekla je al-Botmeh za MEE.

“Ograničenja kretanja su zapravo promijenila prirodu obrazovanja time što su ga lokalizirali. A to je zato što se ljudi žele kloniti opasnosti i zadovoljavaju se onim što se nudi na njihovim lokalnim univerzitetima“, objasnila je ona.

Od 7. oktobra, univerziteti na Zapadnoj obali uveli su nastavu putem interneta usred eskalirajućih napada izraelskih okupacionih snaga. Izraelski vojnici su 8. novembra upali na Univerzitet Birzeit, te pucali na mladog Palestinca. Dana 15. januara, devet studenata sa Nacionalnog univerziteta An-Najah u Nablusu uhapšeno je zbog njihove navodne podrške Hamasu.

MEE navodi da su se čak i prije 7. oktobra rutinski dešavale racije u bibliotekama, studentskim udruženjima i laboratorijama u kampusima na Zapadnoj obali.

Al-Botmeh je izjavila da je više od 100 studenata njenog univerziteta u zatvoru, dok se nastavno osoblje redovno hapsi na kontrolnim punktovima.

Stručnjaci upozoravaju da bi eventualna rekonstrukcija obrazovnog sistema u Gazi vjerovatno trajala godinama.

“Biće potrebne decenije“, rekao je za MEE Gordon, Potpredsjednik BRISMES-a.

“Ono što je izgubljeno nije samo fizička infrastruktura, već i dio intelektualne infrastrukture. Intelektualno vodstvo Gaze je na meti”, podcrtao je on.