SAD pozvale Kosovo* da preispita odluku o ukidanju dinara

Sjedinjene Američke Države (SAD) pozivaju Vladu Kosova* da razmotri odluku po kojoj će od 1. februara jedina valuta na Kosovu* biti euro.

„Zabrinuti smo da će uredba usvojena 27. decembra negativno uticati na srpsku zajednicu na Kosovu“, navodi se u odgovoru portparola ambasade SAD na Kosovu* za Radio slobodna Evropa (RSE).

Dodaje se da bi Vlada Kosova* trebalo da se konsultuje sa zajednicama koje ova odluka pogađa, te da obezbijedi dovoljno vremena za sprovođenje odluka kako bi se ublažio njihov uticaj na građane.

Ahtisarijev plan

Centralna banka Kosova* je 17. januara saopštila da će od 1. februara jedina valuta za obavljanje gotovinskih i platnih transakcija biti euro. Takvu odluku su, kako su naveli, donijeli na osnovu Ustava Kosova* i zakona.

S druge strane, stupanjem takve odluke na snagu neizvijesno je dalje isplaćivanje plata zaposlenima u srpskim institucijama na Kosovu*, penzija, dječijih dodataka ili socijalne pomoći. Ove isplate iz budžeta Srbije su se do sada vršile u dinarima, kao zvaničnoj valuti Srbije.

Dinar se do sada koristio i u trgovinskim objektima u svim srpskim sredinama na Kosovu*.

Portparol američke ambasade na Kosovu* navodi i da plan Martija Ahtisarija predviđa da Srbija ima pravo da pruža finansijsku pomoć pripadnicima srpske zajednice na Kosovu*.

Ahtisarijev plan je dokument na osnovu kog je proglašena nezavisnost Kosova*, izrađen Ustav i zakoni Kosova*.

„Zbog toga nastavljamo da podstičemo Kosovo* da ispuni svoju obavezu oko uspostavljanja Zajednice opština sa srpskom većinom. Zajednica je primarni mehanizam kroz koji bi Srbija mogla transparentno da pruža finansijsku podršku institucijama i pojedincima u okviru kosovskog pravnog okvira“, navode iz ambasade SAD na Kosovu*.

Zajednica opština sa srpskom većinom na Kosovu* je dogovorena u okviru dijaloga Kosova* i Srbije i Srbima na Kosovu* bi trebala da pruži određeni nivo „samomenadžiranja“.

Na osnovu evropskog statuta za formiranje Zajednice, u koji je RSE imao uvid, predviđena je finansijska podrška iz Srbije ali kroz Centralnu banku Kosova*.

Iz ambasade SAD na Kosovu* takođe su rekli da je građanima Kosova koji dobijaju finansijsku pomoć od Srbije, potreban pristup funkcionalnom, legalnom mehanizmu preko kojeg mogu da dobiju tu podršku.

„Institucije koje pružaju ključne usluge – kao što su obrazovanje i zdravstvo – moraju biti u mogućnosti da nastave sa radom“, navodi se.

Zamijenik premijera Kosova* Besnik Bisljimi je ranije izjavio da je poseban značaj uredbe Centralne banke Kosova* određivanje valute koja je dozvoljena da se koristi u svim bankarskim i nebankarskim transakcijama, a da je u slučaju Kosova to samo euro.

On je dodao da ova uredba „nije proizvod političkih pregovora u Briselu i da kao takva ne može uticati na završetak procesa normalizacije odnosa između Republike Kosovo* i našeg sjevernog susjeda“.

Prema njegovim riječima, transparentnost uvoza stranih valuta, njihovog konvertovanja u euro i prenosa na krajnje korisnike, ne može da utiče na snabdijevanje eventualnih korisnika, kao i na smanjenje njihove kupovne snage.

S druge strane, Srpska lista, najveća partija Srba na Kosovu*, saopštila je da ukidanje dinara znači „protjerivanje Srba bez upotrebe oružja“.

„Ako se ima na umu da desetine hiljada Srba živi i opstaje na Kosovu i da sve srpske institucije funkcionišu zahvaljujući finansijskim davanjima naše države Srbije onda se može zamisliti šta bi se desilo sa našim narodom ako bi se dinar ukinuo, dakle (premijer Kosova* Aljbin) Kurti bi da ukine život Srba na Kosovu“, navodi se u saopštenju.

U uredbi Centralne banke Kosova* se navodi da će se euro ali i druge valute, na Kosovo* uvoziti isključivo preko Centralne banke Kosova*. Dinari su na Kosovu* do sada stizali iz Srbije preko Narodne banke Srbije, koja ima trezor u Leposaviću, opštini sa srpskom većinom na sjeveru Kosova. Taj novac je prevozila kompanija za prevoz novca „Henderson“.

U uredbi Centralne banke Kosova* se takođe navodi da se ostale valute, koje nisu euro, mogu koristiti na Kosovu samo kao vrijednost za čuvanje u fizičkoj formi ili na bankovnim računima u valutama koje nisu euro, za obavljanje međunarodnih isplata u valutama koje nisu euro i za devizne aktivnosti.

Dinare su na Kosovu* do sada koristile Banka Poštanske štedionice, NLB Komercijalna banka i Javno preduzeće Pošta Srbije.